Zmysł dotyku, zmysł przedsionkowy oraz proprioceptywny zaczynają funkcjonować w bardzo wczesnym etapie życia nawet podczas życia płodowego. Działania tych podstawowych zmysłów są ściśle ze sobą powiązane i w trakcie rozwoju tworzą połączenia z innymi zmysłami w obrębie mózgu.
To wzajemne na siebie oddziaływanie różnych zmysłów jest złożone i niezbędne do prawidłowej interpretacji sytuacji i wykonanie odpowiedniej reakcji. Ten proces celowej organizacji zmysłów nosi nazwę integracji sensorycznej.
Integracja sensoryczna dokonuje się na kilku poziomach:
Na poziomie I ulegają powiązaniu bodźce dotykowe, co pozwala dziecku na ssanie, jedzenie, odczuwanie przyjemne dotyku i umożliwia wytworzenie więzi z matka. Inegracja błędnikowych i proprioceptywnych bodźców umożliwia dziecku koordynację ruchów gałek ocznych, utrzymanie postawy, napięcia mięśniowego, równowagi i poczucia pewności w stosunku do sił grawitacji.
Na poziomie II podlegają łączeniu w bodźce systemu błędnikowego, proprioceptynego i dotykowego /zmysły podstawowe/, to z kolei warunkuje koordynację i napięcie uwagi, planowanie ruchu, świadomości i percepcji własnego ciała, oraz koordynacji czynności obu stron ciała.
Na poziomie IV rozwoju są integrowane bodźce ze wszystkich kanałów zmysłowych powstają produkty końcowe procesów przetwarzania, które odbywały się na poprzednich trzech poziomach. Poczucie własnej wartości, samokontrola, poczucie zaufania do siebie samego rozwijają się w oparciu o tę świadomość, że ciało egzystuje, jako godny zaufania twór sensomotoryczny i wywodzi się ono z dobrej integracji systemu nerwowego.
W przypadku większości dzieci proces integracji sensorycznej rozwija się w sposób naturalny w wyniku typowych aktywności dla wieku dziecięcego. Planowanie ruchu jest naturalnym efektem tego procesu, podobnie jak umiejętność wykonywania reakcji adaptacyjnych na bodźce sensoryczne. Niestety u niektórych dzieci integracja sensoryczna nie rozwija się w wystarczającym stopniu. W takich przypadkach mogą pojawić się problemy w nauce, rozwoju lub problemy z zachowaniem.
Podstawowe czynniki wskazujące na dysfunkcje integracji sensorycznej:
- Nadmierna wrażliwość na bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz ruch
- Zbyt mała wrażliwość/reaktywność na stymulację sensoryczną.
- Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej.
- Trudności z koncentracją, impulsywność
- Problemy z koordynacją w zakresie małej i dużej motoryki
- Opóźnienie rozwoju mowy, rozwoju ruchowego oraz trudności w nauce.
- Słaba organizacja zachowania.
- Niskie poczucie własnej wartości
Jak pomóc dziecku?
Rodzice poszukując odpowiedzi na pytanie dlaczego moje dziecko zachowuje się nieco inaczej niż jego rówieśnicy trafiają do różnych specjalistów. Warto zwrócić się o pomoc do terapeuty integracji sensorycznej by przeprowadził odpowiednie do wieku dziecka badanie i stwierdził czy obserwowane zachowanie niepokojące rodziców lub nauczycieli jest wynikiem zaburzeń integracji sensorycznej.
